Διαπροσωπικά όρια στις σχέσεις μας.

Ο καλύτερος τρόπος να αναπαραστήσουμε τα όρια είναι να σκεφτούμε τη συνοριακή γραμμή ανάμεσα σε δύο χώρες. Καθεμία προστατεύει τα σύνορά της με τους νόμους της, αλλά ταυτόχρονα επιτρέπει τις συναλλαγές με τις κοντινές της χώρες: άνθρωποι, ιδέες, και προϊόντα μεταφέρονται ελεύθερα από τη μία πλευρά στην άλλη.

Η τοποθέτηση των κατάλληλων ορίων μας βοηθάει να προστατεύσουμε τη «δική μας χώρα», τον εαυτό μας και την προσωπικότητά μας αλλά ταυτόχρονα να διατηρούμε με τους σημαντικούς άλλους της ζωής μας, σχέσεις με νόημα και σεβασμό.

Το να βάζουμε όρια είναι μία δυναμική διαδικασία που κρατάει όλη μας τη ζωή. Μαθαίνουμε για τα όρια από πολύ νωρίς, ήδη από τη βρεφική ηλικία και μέσα από το οικογενειακό μας περιβάλλον, τον τρόπο που μεγαλώνουμε, τις κοινωνίες στις οποίες συμμετέχουμε.

Τί συμβαίνει όταν δεν έχουμε όρια στις σχέσεις μας;

Η έλλειψη διαπροσωπικών ορίων είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα σε μία σχέση, είτε αυτή είναι συζυγική, οικογενειακή ή φιλική.

- Όταν δεν είμαστε σε θέση να τηρήσουμε τα όρια μας και να προστατεύσουμε το ζωτικό μας χώρο αισθανόμαστε ασφυκτικά μέσα στις σχέσεις μας, παραμένουμε ανικανοποίητοι και με ένα αίσθημα ματαίωσης, καθώς «ερχόμαστε τελευταίοι» προσπαθώντας πάντα να λέμε «ναι σε όλα».

- Μην έχοντας όρια, κρατάμε τον εαυτό μας, τις βαθύτερες ανάγκες και επιθυμίες μας κρυφές και στερούμε έτσι από τον εαυτό μας τη χαρά μιας βαθειάς και ικανοποιητικής σχέσης μέσα στην οποία μπορούμε να είμαστε αυθεντικοί.

- Μειώνουμε την αυτοεκτίμησή μας, καθώς αισθανόμαστε όλο και λιγότερο ικανοί να διεκδικήσουμε αυτό που θέλουμε για τον εαυτό μας, να αρνηθούμε αυτό που δε θέλουμε και κυρίως να συνυπάρχουμε με ίσους όρους.

Γιατί δυσκολευόμαστε τόσο να βάλουμε όρια;

Όπως συμβαίνει σε κάθε διαδικασία αλλαγής, είναι πολύ σημαντικό να ανακαλύψουμε γιατί δυσκολευόμαστε να τηρήσουμε τα ζωτικά μας όρια.

Τί μας κάνει πραγματικά να υποχωρούμε, να λέμε ναι όταν μάλλον εννοούμε όχι, να αφήνουμε τους άλλους να μπαίνουν στο χώρο μας; Πέρα από τις επιρροές της οικογένειάς μας, ο τρόπος που βλέπουμε τον εαυτό μας καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το πόσο μπορούμε να επιμείνουμε στα όρια μας:

- θέλουμε να μας αγαπούν, να μας συμπαθούν και να μας αποδέχονται και πολύ συχνά κάνουμε το λάθος να θεωρούμε ότι όσο περισσότερα ναι λέμε, τόσο περισσότερη αγάπη θα πάρουμε.

- φοβόμαστε ότι θα μας εγκαταλείψουν.

- αισθανόμαστε ότι τα δικά μας θέλω και οι δικές μας ανάγκες δεν είναι τόσο σημαντικές όσο των άλλων γύρω μας.

- δε βάλαμε όρια στις αρχές της σχέσης μας και τώρα μοιάζει να είναι πολύ αργά.

- δε βρίσκουμε τον τρόπο να πούμε αυτό που πραγματικά αισθανόμαστε και καταλήγουμε να χάνουμε το δίκιο μας.

- δεν έχουμε σαφή εικόνα για το ποια είναι τα όρια μας.

- έχουμε πειστεί πώς αγάπη σημαίνει να μην υπάρχουν όρια και πώς κάθε προσπάθεια να οριοθετήσουμε τις σχέσεις μας είναι σημάδι εγωισμού.

Πυρηνικός εαυτός και όρια.

Ένα πρώτο βήμα για την αναγνώριση των ορίων μας είναι να καθορίσουμε ποιά είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά που για μας είναι πολύ σημαντικά και αδιαπραγμάτευτα. Για κάθε άνθρωπο αυτά είναι διαφορετικά, όμως σε κάθε περίπτωση είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά που σχηματίζουν τη βαθύτερη ουσία της ύπαρξης μας, την ταυτότητά μας ή, όπως λέμε, τον πυρηνικό μας εαυτό.  Περιχαρακώνουμε λοιπόν τον πυρήνα μας και αναγνωρίζουμε στον εαυτό μας τη δυνατότητα -αλλά και την υποχρέωση- να σεβόμαστε τις αρχές και τις ιδιαιτερότητες μας.

Πώς βάζουμε όρια στις σχέσεις μας;

Διαλέγουμε την κατάλληλη στιγμή για να συζητήσουμε αυτό που μας ενοχλεί. Προσπαθούμε να μη «μαζεύουμε» θυμό από αμέτρητες υποχωρήσεις, αλλά να αντιμετωπίζουμε ένα θέμα τη φορά όταν παρουσιάζεται η ευκαιρία.

Διαλέγουμε τα θέματα που μας επηρεάζουν πιο αρνητικά και υποστηρίζουμε με σταθερότητα τον εαυτό μας για να περάσουμε το σωστό μήνυμα.

Περιχαρακώνουμε τον πυρηνικό μας εαυτό, αλλά δεν υψώνουμε τοίχους γύρω μας. Προσπαθούμε να εξηγήσουμε τι συμβαίνει με τρόπο που να ανταποκρίνεται στη σχέση και τον άνθρωπο με τον οποίο συζητάμε.

Χρησιμοποιούμε το «εγώ» αντί για το «εσύ». Είναι πολύ σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι τα όρια μας είναι ζωτικά για εμάς και προκύπτουν από μέσα μας. Υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο «Δε με σέβεσαι» και στο «Εγώ αισθάνομαι ότι δε με σέβεσαι».

Ενώ φαίνεται πιο εύκολο να κατηγορούμε τους άλλους ότι «εισβάλλουν» στα όρια μας, είναι ακριβώς αλήθεια; Μήπως κι εμείς έχουμε αφήσει τα όρια μας αφύλακτα;

Χρησιμοποιούμε τη θετική ανατροφοδότηση.

Επαινούμε τους γύρω μας για κάθε μικρή αλλαγή που δηλώνει σεβασμό στα όρια μας και για κάθε πράξη που ανταποκρίνεται στην οριοθέτησή μας. Αυτό όχι μόνο προσφέρει ικανοποίηση στην  άλλη πλευρά αλλά δίνει και πιο ουσιαστικό χαρακτήρα στα παράπονά μας όταν τα εκφράζουμε.

Επιδεικνύουμε συστηματικά σεβασμό στα όρια των γύρω μας, βάζοντας το παράδειγμα για τη συμπεριφορά που προσπαθούμε να οικοδομήσουμε.

Αντικρουόμενα όρια; Το κλειδί βρίσκεται στη διαπραγμάτευση.

Διαπραγματευτείτε τις υποχωρήσεις σας. Είναι σαφές ότι οι ανάγκες, οι ρόλοι και οι προτεραιότητές μας συχνά απαιτούν υποχωρήσεις και συμβιβασμούς και πολλές φορές τα όρια πρέπει να είναι ευλύγιστα στην καθημερινότητα. Διαπραγματευτείτε τις υποχωρήσεις σας: εξηγείστε ότι εδώ υποχωρείτε και τους λόγους για τους οποίους το κάνετε. Ζητείστε ένα μικρό αντάλλαγμα για αυτή σας την υποχώρηση. Έτσι μπορεί να αποκατασταθεί μία ισορροπία μέσα στη σχέση και σταδιακά μπορείτε να κερδίσετε το χαμένο έδαφος σας χωρίς το δυσάρεστο συναίσθημα της διαρκούς υποχώρησης και συρρίκνωσης.